DEPRESYON VE TÜRLERİ
Depresyon bir çok şekilde ve türde görülebilir. Depresyonun farklı türlerinin belirli belirti, sebep ve etkileri olabilir. Hangi tür depresyona sahip olduğunuzu bilmek belirtileri kontrol altına almanızı ve etkili tedavi almanızı kolaylaştırır.
Major Depresyon
Major Depresyonun en belirgin özelliği hayatın tadında azalma ve hayattan zevk alamamadır. Belirtiler süreklidir ve orta şiddetliden, ciddiye doğru farklılaşır. Tedavi edilmeden bırakıldığında, major depresyon yaklaşık 6 ay sürer. Bazı insanlar tüm hayatları boyunca sadece bir kez depresif dönem yaşarlar, fakat daha genel olarak major depresyon tekrarlayan bir hastalıktır. Yine de, duygu durumunuzu destekleyecek ve tekrarlamayı engelleyecek bir çok şey vardır.
Atipik Depresyon
Atipik Depresyon, major depresyonun bir alt dalıdır. Belirli bazı belirtiler gösterir. Bunlardan biri olumlu olaylar karşısında duygu durumun geçici olarak neşeli olmasıdır. İyi bir haber aldıktan ya da dışarıda arkadaşlarla vakit geçirirken kendinizi iyi hissedebilirsiniz. Yine de, duygu durumdaki bu artış dalgalıdır. Atipik depresyonun diğer belirtileri arasında kilo artışı, artmış iştah, aşırı uyuma, kol ve bacaklarda ağırlık hissi, reddedilmeye karşı hassaslaşma vardır. Atipik depresyon bazı tür terapi ve ilaçlara diğerlerinden daha iyi cevap verir. Bu yüzden bu alt türü ortaya çıkarmak özellikle önemlidir.
Distimik Bozukluk (Tekrarlayan Orta Dereceli Depresyon)
Distimi düşük dereceli bir sürekli depresyon türüdür. Çoğu günler kısa süreli normal bir ruh haliniz olsa da kendinizi orta derecede depresif hissedebilirsiniz. Distimik Bozukluğun belirtileri major depresyondan daha az ciddidir fakat uzun sürerler (en az iki yıl). Bu sürekli belirtiler hayatı tam anlamıyla iyi yaşamayı ya da daha iyi olunan zamanları hatırlamayı zorlaştırır. Bazı kişiler distiminin en yoğun zamanlarında major depresyon dönemlerini de geçirmektedirler. Bu duruma “ikili depresyon” adı verilmektedir. Eğer distimik bozukluğunuz varsa kendinizi sanki hep depresyondaymış gibi hissedebilirsiniz. Ya da süregelen bu depresif ruh halinizin “sizin kişiliğinizin bir parçası” olduğunu düşünebilirsiniz. Yine de, belirtiler yıllar boyunca farkedilmemiş ve tedavi edilmemiş olsalar bile distimik bozukluk tedavi edilebilir.
Mevsimsel Affektif Bozukluk
Birçok filmin ve kitabın yağmurlu günleri ve fırtınalı havaları kasvetli olarak resmetmelerinin bir sebebi vardır. Bazı insanlar bulutlu havaların yoğun olduğu ve güneş ışığının kısıtlı olduğu sonbahar ve kış aylarında depresif olurlar. Bu tip depresyon “Mevsimsel Affektif Bozukluk” olarak bilinir. Mevsimsel Affektif Bozukluk kuzey iklimlerinde ve daha genç insanlarda daha sık görülür. Depresyon gibi, mevsimsel affektif bozukluk da tedavi edilebilir. Parlak suni ışığa maruz bırakılmayı içeren ışık terapisi belirtilerin hafiflemesine yardımcı olmaktadır.
Bipolar Bozukluk: Depresyon madalyonun sadece diğer yüzü olduğunda
Manik depresyon olarak da bilinen Bipolar Bozukluk, döngüsel ruh durumu değişiklikleri ile tanımlanır. Depresyon dönemleri kontrol edilemeyen davranışları, aşırı hareketliliği, hızlı konuşmayı ve az uyumayı ya da hiç uyumamayı içeren manik dönemlerle yer değiştirir. Tipik olarak, bir aşırı moddan diğerine geçiş derecelidir. Her bir manik veya depresif dönem en azından bir kaç hafta sürebilir. Bipolar bozukluğu olan birisi depresyonda olduğunda major depresyonun genel belirtilerini gösterir. Yine de, bipolar depresyonun tedavisi daha başkadır. Antidepresanlar bipolar depresyonu daha kötü yapabilir.
Depresyonun Sebepleri ve Risk Faktörleri
Bazı hastalıkların tedaviyi kolaylaştıran tıbbi sebepleri vardır. Eğer diyabetiniz varsa insülin alırsınız. Eğer apandisitiniz ağırıyorsa ameliyat olursunuz. Fakat depresyon daha karmaşık bir hastalıktır. Depresyon sadece beyindeki kimyasalların dengesiz olmasından kaynaklanmaz ve sadece ilaçla tedavi edilmez. Uzmanlar depresyonun, biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin birleşiminden kaynaklandığını ileri sürerler. Başka bir deyişle, yaşam tarzı seçiminiz, ilişkileriniz ve baş etme becerileriniz genetik kadar önemli bir rol oynamaktadır. Yine de, belirli risk faktörleri sizi depresyona daha açık bir hale getirebilir.
Depresyonun Sebepleri ve Risk Faktörleri
- Yalnızlık
- Sosyal destek eksikliği
- Stresli yaşam olayları
- Ailede depresyon öyküsü
- Evlilik ve ilişki problemleri
- Ekonomik sorunlar
- Erken çocukluk yaşantıları: travma ya da istismar
- Alkol ya da madde kötüye kullanımı
- İşsizlik ya da yeterli bir işte çalışmama
- Sağlık sorunları ve sürekli ağrılar
Depresyonun Sebepleri Tedaviyi Belirlemede Önemlidir
Depresyonun altında yatan sebepleri anlamak problemi çözmenize yardımcı olabilir. Örneğin, eğer geleceği olmayan bir işiniz varsa ve bu yüzden depresyona girdiyseniz, en iyi tedavi sizi daha çok tatmin edecek başka bir iş bulmaktır, antidepresan almak değil. Eğer bir alanda yeniyseniz ve kendinizi yalnız ve mutsuz hissediyorsanız, yeni iş arkadaşları bulmak ve hobi edinmek size terapiye gitmeden daha iyi bir ruh hali sağlayacaktır. Bu tür durumlarda, depresyon durum değişikliğiyle tedavi edilir.
Depresyon Tedavisine Doğru
Depresyonun sebepleri ve belirtileri farklı insanlarda farklı görüldüğünen tedavi yöntemleri de farklıdır. Bir kişide işe yarayan bir yöntem başka birinde işe yaramayabilir ve hiç bir tedavi türü her vaka için uygun değildir. Eğer depresyonun işaretlerini kendinizde ve sevdiklerinizde görüyorsanız, bir çok tedavi türünü değerlendirme şansınız olacaktır. Çoğu durumda en iyi yaklaşım sosyal destek, yaşam tarzı değişiklikleri, duygusal beceri geliştirme ve profesyonel yardımın bir birleşimidir.
Yardım ve Destek Arama
Depresyonunuzla uğraşma fikri bile size yorucu geliyorsa panik yapmayın. Çaresiz ve umutsuz hissetmek sizin hayatınızın bir gerçeği değil sadece depresyonun belirtisidir. Bu sizin güçsüz olduğunuz ya da değişemeyeceğiniz anlamına gelmez. Depresyon tedavisinin anahtarı küçük küçük başlayıp yardım aramaktır. Hali hazırda güçlü bir destek sisteminizin olması iyileşmenizi hızlandıracaktır. Sosyal geri çekilme depresyonu artırır. Bu yüzden yalnız kalmak isteseniz bile başkalarına ulaşın. Aile ve arkadaşlarınızın durumunuzu bilmesine izin verin ve onların size nasıl destekleyebileceklerini bilmelerine yardım edin.
Sağlıklı Yaşam Tarzı Değişiklikleri Yapın
Yaşam tarzında değişiklik yapmak her zaman kolay değildir. Ancak depresyon üzerindeki etkileri büyüktür. Etkili olan yaşam tarzı değişiklikleri şunlardır:
- Destekleyici ilişkiler geliştirmek
- Düzenli egzersiz ve spor yapmak
- Doğal yiyecekleri seçmek
- Stres yönetimini öğrenmek
- Rahatlama- gevşeme tekniklerini öğrenmek
- Olumsuz düşünce kalıplarına meydan okumak
Duygusal Beceriler Geliştirmek
Birçok kişi stres ve duygu yönetimi becerilerinden yoksundur. Duygusal beceriler edinmek size sıkıntılarla, travmayla ve kayıpla baş etme gücünü verir. Başka bir deyişle duygularınızı tanımayı ve ifade etmeyi öğrenmek sizi daha esnek hale getirir.
Profesyonel Yardım Arama
Eğer aile ve arkadaş desteği, pozitif yaşam tarzı değişimi ve duygusal beceri geliştirme yeterli değilse, bir akıl sağlığı danışmanından yardım alabilirsiniz. Depresyon için terapi, ilaç ve alternatif tedaviler de dahil bir çok etkili tedavi yöntemi bulunmaktadır. Seçeneklerinizi öğrenmek hangilerinin sizin durumunuza ve ihtiyacınıza daha uygun olduğunu belirlemede yardımcı olacaktır.
Depresyon için etkili tedavi bazı terapi türlerini içerir. Terapi size depresyonu birçok açıdan tedavi edebilme olanağı sağlar. Ayrıca, terapide öğrendikleriniz depresyonun geri gelmesini önleyecek beceriler kazanmanızı sağlar.
Bazı terapi türleri depresyonla mücadelede olumsuz düşünce tarzını yeni bir çerçeveye oturtabilmenize ve yeni davranışsal beceriler edinmenize olanak sağlamak için pratik teknikler öğretir. Ayrıca terapi size depresyonun kaynağını anlamanız konusunda ve neden belirli şekillerde hissettiğinizi anlamanız konusunda, depresyonunuzu tetikleyici unsurları bulmanız konusunda ve sağlıklı kalabilmek için neler yapabileceğiniz konusunda yardımcı olur.